నీలాంబరి జోల పాటలకూ, ఉయ్యాల పాటలకూ ప్రసిద్ధి చెందిన రాగం. శాంతము, మత్తు గొలిపే రాగం. ఈ రాగం వింటుంటే మన మనస్సులో పవిత్రత కలుగుతుంది.
షడ్జమం-చ. రిషభం-అం. గాంధారం-శుద్ధ మధ్యమం-పంచమం-చ.దైవతం- కా.నిషాదం.
ప ద నీ దా ప మ గ --ప్రయోగం లో కైశికి నిషాదం వస్తుంది. నీలాంబరి నీలాకాశం, లేదా నీలి రంగు వస్త్రం.
ఈ రాగం లో తరచుగా వినబడే రచనలు:
1. ఎన్నగా మనసుకు- త్యాగయ్య.
2. ఉయ్యాల లూగావయ్యా - "" ""
3.లాలి యూగవే "" ""
4. అంబా నీలయతాక్షి -- ముత్తుస్వామి దీక్షితులు.
5. బ్రోవవమ్మా - శ్యామశాస్త్రి .
6. తుగిదలే -- పురందర దాసు.
7. అంబా నీలాంబరి --తంజావూరు పొన్నయ్య పిళ్ళై .
8. మాధవ మామవ -- నారాయణ తీర్థులు.
9. మణి నూపుర ధారి -- ఊతుక్కోడు వేంకట సుబ్బయ్యర్.
10. శృంగార లహరి - లింగరాజ అరసు.
త్యాగయ్య పై పోతన కవిత్వ ప్రభావం చాలా ఉంది. చిన్నప్పుడు వారి తల్లి సీతమ్మ పాడిన భాగవత పద్యాలు, తండ్రి కాకర్ల రామబ్రహ్మం తో హరికథలకు వెళ్లి విన్న భాగవత ఘట్టాలు , వారి రచనల్లో తరచూ వస్తాయి. ఎన్నగా మనసుకు రాని కృతికి పోతన ' కమలాక్షు నర్చించు ...' పద్యం స్పూర్తి అని నా భావన.
సీ: కమలాక్షు నర్చించు కరములు కరములు, శ్రీ నాధు వర్ణించు జిహ్వ జిహ్వ
సుర రక్షకుని జూచు చూడ్కులు చూడ్కులు, శేష సాయికి మొక్కు శిరము శిరము
విష్ణు నాకర్ణించు వీనులు వీనులు , మధువైరి దవిలిన మనం మనము
భగవంతు వలగొను పదములు పదములు, పురుషోత్తముని మీది బుద్ధి బుద్ధి.
పల్లవి:
ఎన్నగ మనసుకు రాని పన్నగ శాయి సొగసు
పన్నుగ గనుగొనని కన్నులేలే కన్నేమిన్న లేలే
అనుపల్లవి:
మోహముతో నీల వారి వాహ కంటిని గేరిన
శ్రీహరిని గట్టుకొనని దేహ మేలే ఈ గేహ మేలే
చరణం: 1-
సరసిజ మల్లె తులసి విరజాజి పారిజాత
విరులచే బూజించని కరము లేలే ఈ కాపురము లేలే
చరణం: 2-
మాలిమితో త్యాగరాజు నేలిన రామమూర్తిని
లాలించి పొగడని నాలికేలే సూత్ర మాలి కేలే .